فرزند پروری از دیدگاه امام رضا (ع)
تاریخ انتشار: ۹ خرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۸۶۶۲۶۱
به گزارش سرویس وبگردی خبرگزاری صدا و سیما، مسئله تربیت یکی از کار‌های بسیار مهم، حساس و ظریف است؛ تربیت عبارت است از شکوفا سازی استعداد‌ها و جهت دهی آن به سوی کمال مطلوب. تربیت ضروری‌ترین نیاز انسان در زندگی است. انسان بدون تربیت صحیح ره به جایی نمی‌برد و نمی تواند به درک معنای انسانیت نایل آید و به فتح قله‌های رفیع انسانیت دست یابد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
ضرورت و اهمیت تربیت، والدین را بر آن می‌دارد که به این مسوولیت بزرگ ارجی دو چندان نهند؛ برای ایفای درست آن خود را به صلاح و آگاهی از روش و فنون تربیت مجهز بسازند و باالگو گرفتن از مربیان موفق در انجام دادن این وظیفه مهم بکوشند. بی شک معصومان علیهم السلام موفق‌ترین مربیان و سیره قولی و عملی آنها مطمئن‌ترین الگو برای والدین در امر ظریف و پرپیچ و خم تربیت است. بنابراین ما نیز نکاتی از سیره تربیتی امام رضا (ع) در تربیت فرزند رایادآوری کند.
سیره تربیتی امام رضا (ع) عبارت است از؛
تدریجی بودن تربیت
تربیت جریانی مستمر و فعالیتی تدریجی است که نه مرزمی شناسد و نه زمان و مکان؛ درخت تربیت زود ثمر نمی‌دهد و نباید انتظارداشت یک شبه یا چند ماهه در امر ظریف و پیچیده تربیت معجزه انجام گیرد.
در سیره ائمه اطهار علیهم السلام و دیدگاه‌های آنان مسایلی، چون انتخاب همسر شایسته، لزوم رعایت آداب ازدواج، توجه به مواقع و شرایط انعقاد نطفه، مراقبت‌های ایام بارداری و ... حکایت ازاین نکته مهم دارد.
صفوان بن یحیی از امام رضا (ع) نقل کرده است که فرمود: هیچ سودی برای مرد بهتر از همسر صالح، که هنگام دیدن وی شوهر خوشحال شود و در غیاب شوهر نگهدار خود و اموالش باشد، نیست. حسین بن بشار واسطی می‌گوید: خدمت امام رضا (ع) نامه نوشتم که یکی از بستگانم از دخترم خواستگاری کرده است، ولی مرد بد اخلاقی است. [آیا صلاح هست که دخترم را به ازدواج او در آورم؟]حضرت فرمود: اگر بداخلاق است، دخترت را به ازدواج او در نیاور.
در طلیعه ازدواج بایدمهمترین هدف ازدواج، که همان تربیت فرزندان صالح است، مورد توجه باشد ویاد خداوند متعال میهمان قلب‌های پاک زن و مرد بوده و آنها باید، ضمن رعایت سایر آداب نکاح، از خداوند فرزند سالم و صالح طلب کنند.
مراقبت‌های ایام بارداری بسیار مهم و ضروری است. توجه به وضعیت روانی همسر، گستراندن بستر آرامش در منزل و خارج آن و نیز تغذیه مناسب و سالم از ضرورت‌های این دوره است. علاوه بر غذای سالم و مقوی، استفاده ازبرخی میوه‌ها و خوراکی‌ها می‌تواند در آینده کودک و شخصیت و صفاتش مؤثر باشد.
اولین گام
بعد از تولد، کودک قدم به جهانی نو می‌گذارد. در اولین گام باید آوای توحید را در گوش نوزاد زمزمه کرد، امام رضا (ع) فرمود هنگام تولد فرزند درگوش راست او اذان و در گوش چپش اقامه بگویید.
نامگذاری
نام نیکو مایه سربلندی و افتخار ونام زشت باعث سرشکستگی و احیانا احساس حقارت است. زیرا نام تا پایان عمر باانسان همراه است. امام هشتم شیعیان نام نیکوی محمد را بر فرزنددلبندش نهاد و از تاثیر این نام نیکو چنین پرده برداشت: «خانه‌ای که در آن نام محمد باشد، روز و شبشان را با خیر و نیکی به پایان می‌رسانند.»
مراقبت از کودک و کودک و سلامتی
در سیره تربیتی امام رضا (ع)، علاوه بر تاکید بر سایر ابعاد، به رعایت بهداشت، تغذیه سالم و نیز عوامل غیر مادی مؤثر در سلامتی مانند صدقه و عقیقه توجه خاص شده است. آن حضرت، در بخشی از مطالبی که برای مامون نوشت، چنین نگاشت: عقیقه کردن برای پسر و دختر، نامگذاری، تراشیدن مو‌های سر نوزاددر روز هفتم و معادل وزن مو‌ها طلا یا نقره صدقه دادن لازم است.
صحبت با کودک
قدرت درک کودک اندک است و توان فهم معانی کلمات را ندارد. در عین حال سخن گفتن با او نشانه توجه والدین به اوست. هنگامی که امام جواد (ع) به دنیا آمد، حضرت رضا (ع) در تمام طول شب با او صحبت می‌کرد.
محبت داروی شفابخش دردها، تسکین دهنده قلبهاست و بهترین راه حل مشکلات و ناسازگاری‌های تربیتی است. کودکان، نوجوانان و جوانان بیش از دیگران تشنه جام زلال محبتند. رفتار نابجا وناقصشان را با محبت اصلاح کنید و ناسازگاری و پرخاشگری نابجایشان را با داروی محبت از میان ببرید.
اباصلت می‌گوید: هنگامی که جواد (ع) بربستر شهادت پدر وارد شد، حضرت رضا (ع) از بستر برخاست، به سوی او رفت، دست برگردنش انداخت، او را به سینه فشرد، میان دو چشمش را بوسید و با او سخن گفت... محبت کلید حل بسیاری از مشکلات تربیتی است. گاهی والدین در مقابل اصرارزیاد کودکان بر خواست‌های غیر معقول یا غیر ممکن، رفتاری تند و نامناسب ابراز می‌کنند؛ ولی حتی در چنین موقعیتی رفتار محبت آمیز مناسبتر و مؤثرتراست.
احترام
کودک و نوجوان هر چند به رشد اجتماعی و عقلانی کافی نرسیده است؛ اما برای خود احترام قایل است. بدین جهت رفتار احترام آمیز والدین و مربیان نقش مؤثری در تربیت و رشد او دارد. امام رضا (ع) برای جواد (ع) احترام بسیار قایل بودند و از این شیوه مؤثر در تربیت فرزند بسیار بهره می‌برد. حضرت رضا (ع) همواره از فرزند بزرگوارش محمد با کنیه [که نزد عرب علامت بزرگداشت و احترام است]نام می‌برد.
تشویق
تشویق در تربیت کودک و نوجوان بسیار مؤثر است. تشویق بجا و مناسب در فرزندان ایجاد انگیزه و شوق می‌کند و آنان را برای انجام کار‌های بزرگترآماده می‌سازد. در واقع تشویق نردبان پیشرفت و موفقیت فرزندان است. بدین جهت این شیوه نیز مورد توجه حضرت رضا (ع) بود.
زندگی صحنه درس و تجربه است. کودکان و نوجوانان بهره کمتری از تجربه دارند وبدین سبب به نظارت و کمک والدین نیازمندترند. نظارت مستمر و حساب شده بروضعیت اخلاقی، تحصیلی و رفتاری فرزند یک ضرورت انکارناپذیر در امر تربیت است؛ البته این نظارت باید منطقی و حتی الامکان غیر مستقیم و بجا باشد. نکته مهم این است که نظارت به مواقع حضور والدین، به ویژه پدر، در کانون خانواده اختصاص ندارد؛ حضرت رضا (ع) که به سبب ستم فرمانروایان ناگزیر مدتی دوراز وطن و خاواده به سر برد، به شکل‌های گوناگون همچون نامه و پیام‌های شفاهی از دور بر وضعیت فرزندش جواد (ع) نظارت می‌کرد و راهنمایی‌های لازم را به وی ارائه می‌دادند. بیشتر بدانید؛ ۴ راهکار پیامبر برای تربیت دینی فرزندان
ابن ابی نصر می‌گوید امام رضا (ع) وقتی از خانواده دور بود در نامه‌ای به حضرت جواد (ع) چنین نوشته بود:ای اباجعفر، به من اطلاع دادند که خدام، هنگام خروج شما ازخانه، شما را از در کوچک بیرون می‌برند و این به خاطر بخل آنهاست تا از شمابه کسی خیری نرسد; [فرزندم]به حقی که بر گردن تو دارم، از تو می‌خواهم که ورود و خروجت فقط از در بزرگ باشد. هنگامی که خواستی از خانه خارج شوی، همراه خود طلا و نقره داشته باش و هر که از تو چیزی خواسته، عطا کن. اگرعموهایت از تو طلب کمک کردند، کمتر از پنجاه دینار عطا نکن و بیشتر از آن به اختیار توست. اگر از عمه هایت کسی از تو کمک خواست، کمتر از بیست و پنج دینارمده و بیشتر از آن به اختیار توست. [فرزندم]این سفارش من به خاطر رشد ورفعت مقام توست، پس به دیگران انفاق کن و از خدای صاحب عرش، ترس فقر وتنگدستی نداشته باش.
توجه به استقلال و خوداتکایی از نکات مهم تربیتی است. همگام با رشد جسمانی و افزایش سن، توقعات و انتظارات مردم از کودک افزایش می‌یابد و او باید خود را برای ایفای نقش در جامعه آماده سازد. والدین باید ضمن نظارت صحیح و حساب شده به تدریج زمینه استقلال و خوداتکایی را در فرزندانشان به وجود آورند و باواگذاری مسوولیت بدانان قدرت اداره زندگی را در آنها تقویت کنند. از نکات بسیار زیبای سیره تربیتی امام رضا (ع) توجه به این امر مهم است. آن حضرت به خوبی برای فرزندش جواد (ع) آینده نگری فرمود و، چون می‌دانست فرزندش در نوجوانی مسوولیت بزرگ رهبری جامعه اسلامی را به عهده می‌گیرد با واگذاردن مسوولیت‌ها به وی قدرت مدیریت و رهبری را در او تقویت کرد.
پرورش بعد عقلانی
تربیت باید همه جانبه باشد. پرورش بعد عقلانی و شکوفاساختن استعداد منطق و استدلال در فرزند یکی از مهمترین ابعاد تربیت است.
منطقی بار آوردن فرزند سبب می‌شود درست بیندیشد، منطقی تصمیم بگیرد، منطقی رفتار کند و در صورت لزوم، بی هیچ هراسی از دیدگاه‌ها و رفتار‌های خود دفاع کند. سیره تربیتی حضرت رضا (ع) از این منظر نیز الگویی کامل برای همه رهروان آن حضرت است. بنان بن نافع نقل می‌کند که روزی مامون از جایی که حضرت جواد (ع) با کودکان بازی می‌کرد، می‌گذشت. کودکان از ترس میدان بازی را ترک کردند و تنها جواد (ع) آنجا ایستاد. مامون از او پرسید: چرا همراه بچه ها فرار نکردی؟ فرمود: گناهی مرتکب نشدم تا از ترس بگریزم و جاده هم تنگ نیست تا آن را برایت باز کنم، از هر جا می‌خواهی عبور کن. مامون [از این پاسخ تعجب کرد و]پرسید: تو کیستی؟ حضرت در جواب فرمود: من محمد بن علی بن موسی بن جعفر بن محمد بن علی بن الحسین بن علی بن ابی طالب علیهم السلام هستم.
منبع: پروتال علوم انسانی/ پانا/ پایگاه اطلاع رسانی حوزه/ خبرگزاری مهر/معارف نت
منبع: خبرگزاری صدا و سیما
کلیدواژه: سبک زندگی تربیت فرزند سیره تربیتی امام رضا حضرت رضا
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.iribnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری صدا و سیما» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۸۶۶۲۶۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
اساس و توسعه هر کشور، توجه به آموزش و پرورش و تربیت نسل جوان است
ایسنا/لرستان رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد بروجرد گفت: پایه و اساس و توسعه هر کشور، توجه به آموزش و پرورش و تربیت نسل جوان است.
محمدرضا معظمی گودرزی در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: دوازدهم اردیبهشت‌ماه، سالروز شهادت استاد مرتضی مطهری، که به احترام نام و مجاهدت‌های این معلّم بزرگ حوزه و دانشگاه، «روز گرامیداشت مقام معلم» نام گرفته است، فرصتی برای تجلیل از شان والای معلم و استادانی است که عاشقانه و صادقانه در عرصه تعلیم، تربیت و پژوهش همت می گمارند.
وی خاطرنشان کرد: بی‌شک پایه و اساس و توسعه هر کشور، توجه به آموزش و پرورش و تربیت نسل جوان است؛ و با عنایت به نقش محوری و اساسی معلم در تربیت نسل جوان و اعتلای دانش و فرهنگ در جامعه، باید در نظر داشت که تکریم معلمان و اساتید، تکریم جامعه است.
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد بروجرد اضافه کرد: تولید پایدار علم و دانش و آموزش و تربیت نیروی متخصص، لازمه پیشرفت و آبادانی کشورها بوده این مسئولیت سنگین بر دوش معلمان جامعه نهاده شده است. دانشگاه به عنوان اولین حلقه از زنجیره تولید دانش و اساتید به عنوان مجاهدان خط مقدم این زنجیره، سزاوار تکریم و قدردانی هستند.
معظمی گودرزی بیان کرد: معلم آینه دانایی، ترجمان معرفت و نماد تعهد در تاریخ بشریت است. اوست که چگونه اندیشیدن، چگونه انتخاب کردن و چگونه زیستن را می‌آموزد.
وی ادامه داد: معلم بودن، تنها در انحصار معلومات نیست، بلکه افزون بر معلومات و تخصص، باید با هنر آزاد اندیشی عجین شده باشد.
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد بروجرد تصریح کرد: نقش محوری معلّمین و استادان در آگاهی بخشی به جامعه و تعلیم و تربیت نسل جوان، بر کسی پوشیده نیست و مسئولیت سنگین تولید علم و دانش، اندیشه ورزی و تربیت نیروی متخصص برای پیشرفت و آبادانی کشور عزیزمان بر دوش آنان است.
انتهای پیام
حقوق کدام یک از ایثارگران در سال ۱۴۰۳ افزایش داشت؟